Doç. Dr. Özgür Şen Bartan ile Çeviri Kalitesi Üzerine: Düzeltme ve Post-editing Süreçleri

İzmir Ekonomi Üniversitesi, İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Bölümü, 20 Mayıs 2025 Salı günü “Çeviriyi İyileştirmek: Çeviri Düzenleme ve Post-edit Süreçlerine Bir Bakış” başlıklı seminerde Doç. Dr. Özgür Şen Bartan’ı konuk etti.

Etkinlik, Arş. Gör. Dr. Nazlıgül Bozok’un açılış konuşmasıyla başladı. Ardından, öğrencimiz Gözde Cenk’in Doç. Dr. Şen Bartan’ı tanıtmasıyla sunuma geçildi. Konuşmasına çeviri düzeltme ile post-editing arasındaki temel farklara değinerek başlayan Şen Bartan, bu iki süreci hem kuramsal hem de uygulamalı yönlerini etkileşimli biçimde ele aldı.

Sunumun ilk kısmında, Brian Mossop’un çeviri düzeltmeye ilişkin tanımı temel alınarak, çeviri metinlerinin yalnızca dilbilgisel değil; aynı zamanda anlamsal, içeriksel ve biçimsel açılardan da değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Mossop’un düzeltme parametreleri doğrultusunda; doğruluk, tamlık, akıcılık, hedef kitleye uygunluk, metin türüne özgü dil kullanımı, deyimlerin aktarımı, yazım kuralları ve görsel sunum gibi ölçütler ele alındı.

Seminerin ikinci yarısında ise, yapay zekâ destekli çeviri teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla birlikte önem kazanan post-editing süreci tanıtıldı. Şen Bartan, makine çevirisi çıktılarının insan eliyle düzeltilmesine dayanan bu sürecin iki temel türüne dikkat çekti. Hafif post-editing’in yalnızca anlam bozukluklarını giderdiğini; tam post-editing’in ise stil, dilbilgisi, noktalama ve terminoloji gibi unsurları da kapsayan daha kapsamlı bir müdahale gerektirdiğini ifade etti. TAUS (Translation Automation User Society) yönergeleri doğrultusunda yapılan bu ayrımı, örneklerle somutlaştırdı. Ayrıca, post-editing sırasında karşılaşılan cinsiyet ve çoğulluk uyumsuzlukları, homonimlerin yanlış çevrilmesi, yapay sözdizimi ve dil bilgisel hatalar gibi yaygın sorunlara da değindi.

Sunumun son kısmında Doç. Dr. Şen Bartan, insan çevirisi ile makine çevirisi örneklerini karşılaştırdı. Ayrıca katılımcılarla, post-editing sürecinde izlenmesi gereken adımları içeren pratik bir rehber paylaştı. İngilizce Mütercim ve Tercümanlık Bölümü öğrencilerinin yanı sıra üniversite dışından katılımcıların da ilgi gösterdiği seminer, soru-cevap bölümüyle sona erdi.